“ Tanrılar yeryüzüne insan kılığına bürünerek inmiştir”   Kişinin davranış ve düşüncelerinin, dijital imajından, profilinden veya kimliğinden etkilendiği durumlardır. Bir kişinin sanal kimliğinin değişebilirliğini belirlemek için ‘proteus etkisi’ ismi kullanılır.  Sanal dünya üzerinde gerçekleştirilen sanal oyunlar ve profiller üzerinde ortaya çıkan ve bireylerin sanal kimliklerinin gerçek kimliğe dönüşmesi veya farklılaşması durumu olarak değerlendirilmektedir. Avatarlar, sosyal medya profilleri ve sanal oyunların, kişilerin kendilerine yönelik algılarını değiştirdiği yapılan çalışmalar ile kanıtlanmıştır. Bu nedenle; sanal dünya ve sanal çevreyi tanımak oldukça önem teşkil etmektedir.   Sanal oyunlardan sosyal medya profillerine kadar sanal veya çevrimiçi oluşturulan kimlikler insanları etkileme yeteneğine sahiptir. Sosyal platformlar her gün binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Bazen kişiler ve oluşturdukları dijital kimlikleri kendilerini temsil etmeye başlayabilir. Her yaş grubundan birey sosyal paylaşım platformlarını eğlence veya vakit geçirme amaçlarıyla kullanmaları zaman zaman problemli internet kullanımı açısından risk teşkil etmektedir.   Sağlıksız çevrimiçi davranış, paylaşımlar ve eğilimlerin neden olduğu veya daha da kötüleştirdiği toplumsal sorunlar gözlenmektedir. Profiller, zaman içerisinde yönetilen kişinin kendi öz kimlikleriyle özdeşleşerek sanal eşdeğerlerine uyacak şekilde değiştikleri saptanmıştır. Yapılan araştırmalar neticesinde; kadınların kullandıkları sosyal kimlikler veya avatarlar aracılığı ile kendilerini nesneleştirme veya cinsel figür olarak gösterme eğilimleri tespit edilmiştir.   Bugün dijital dünya her bireye kendini gösterebilme imkanı sunuyor. Kişilerin kendi kimliklerini değiştirmelerine olanak sağlayan sanal mecraların iki çıkış noktası bulunmaktadır. Bunlar: Kimlik Belirsizliği ve Kendini Algılama Teorisi’dir.   Kimlik Belirsizliği : Kişi girdiği sosyal grubun kimliğine bürünür. Proteus etkisinde kimlik belirsizliği kişinin oluşturduğu sanal kimliği ve çevresine göre davranış ve kimlik belirlemesidir.   Kendini Algılama Teorisi : Kişinin sanal kimlik veya avatarına göre davranış ve tutum geliştirmesi ve bunu doğru bulmasıdır. Kısaca; kişi sanal profiline göre kimlik değiştirir ve aslında kendi öz kimliğine benzemeyen bir kişilik oluşturur. Aynı şekilde; sosyal çevresinde de kendi öz benliği ve görünümüne göre değil; sosyal kimlik görünümüne uygun tutum ve inanç sergiler.   Kişi yaşamı boyunca gelişim ve değişim döngüsü içerisindedir. Gelişirken de insanların yaşam dönemlerine göre yerine getirmeleri gereken yaşamsal görevleri bulunmaktadır. Eğer, birey gelişim görevlerini yaş dönemine uygun zamanda yerine getirmez veya kazanması gereken özellikleri doğru zamanda kazanmazsa yaşamın sonraki evrelerinde sorunlarla karşılaşabilirler. Ergenlik dönemi bir bireyin yoğun olarak kimlik kazanmasına karşı rol karmaşası içerisinde olduğu dönemdir. Bu dönemi sağlıklı şekilde kimlik kazanımını sağlayamazsa ileriki dönemlerde de kimlik karmaşasını yaşar. Proteus etkisinin temelinde de aile, sosyal çevre, deneyimleri ve kişinin kendine yönelik algısı bulunmaktadır. İnsanların öfkelenmeyi, kibar olmayı, şüpheci olmasını, kendini yüceltmesi, kibirli olması, gurur, değersizlik özellikleri de sosyal çevre tarafından şekillenir. Kısaca; üçüncü bir kişinin onayını veya hayranlığını kazanmak için davranış sergilenmektedir. Kişinin yer aldığı sanal çevre zamanla kişinin kişiliğinin belirsizleşmesine neden olmaktadır. Birbirinden farklı gruplar ve kişilerle bir arada bulunmasına olanak sağlayacaktır ancak oldukça tehlikeli olduğu unutulmamalıdır.   İletişim : tonyadamla@gmail.com